Kumara Satakam
కుమార శతకం
1 |
మర్మము పరులకు దెలుపకు దుర్మార్గుల చెంత నెపుడు దూఱకు మిల దు ష్కర్మముల జేయ నొల్లకు ; నిర్మల మతినుంట లెస్స నిజము కుమారా! |
భావం - ఓ కుమారా! నీ రహస్యములెప్పుడూ ఇతరులకు తెలియజేయవద్దు. దుర్మార్గులతో స్నేహము చేయవద్దు. ఈ భూమియందు చెడ్డపనులను చేయుట మానుకో. స్వచ్చమైన మంచి బుద్ధితో ఉండుటయే మంచిదని తెలుసుకో. |
|
2 |
సద్గోష్ఠి సిరియు నొసగును సద్గోష్ఠ్యె కీర్తి బెంచు సంతుష్టిని నా సద్గోష్ఠియె యొనగూర్చును సద్గోష్ఠియె పాపములను జంపు కుమారా! |
భావం - ఓ కుమారా! సజ్జనులు, సత్ఫురుషుల సభలలోనే మంచి జ్ఞానమును సంపదిస్తారు. దానివలన సిరి సిద్ధించును సద్గోష్ఠి వలన కీర్తి పెరుగును, సంతృప్తి కలుగుతుంది. సద్గోష్ఠి వలన సర్వపాపములు సమసిపోవును. |
|
3 |
సత్తువగల యాతడు పై నెత్తిన దుర్భలుండు తస్కరించు నతండున్ విత్తము గోల్పడు నతడును జిత్తని పీడితుండు జింతజెందు కుమారా! |
భావం - ఓ కుమారా! శక్తియున్న బలహీనునిపై దండెత్తిన ఆ బలహీనుడు దొంగలుపడి దోచుకున్న గృహము కలవాడైనట్లు ధనహీనుడగును. శక్తి లెక పీడింపబడతాడు. మనస్సు విచారముతో,నిత్యము బాధలతో నుండును. |
|
4 |
వృద్ధజన సేవ చేసిన బుద్ధి విశేషజ్ఞుఁడనుచు బూత చరితుడున్ సద్ధర్మశాలియని బుధు లిద్ధరఁబొగిడెదరు ప్రేమయెసగఁ కుమారా! |
భావం - పెద్దలను గౌరవించేవాడిని, మంచి బుద్ది కలవాడని,మంచి తెలివి తేటలు కలవాడనీ, ధర్మం తెలిసిన వాడినీ జనులు ఈ లోకంలో పొగుడుతారు. |
|
5 |
ఉన్నను లేకున్నను పై కెన్నడు మర్మంబుఁ దెలుప నేగకుమీ నీ కన్నతలిదండ్రుల యశం బెన్నఁబడెడు మాడ్కిఁదిరుగు మెలమిఁగుమారా! |
భావం - నీకు ఉన్నా, లేకున్నా సరే ఆ విషయం బయటికి తెలియనియ్యకు. ఎప్పుడైనా నీకు రహస్యాలు తెలిస్తే, వాటిని ఇతరులకు చెప్పే ప్రయత్నం చేయకు. నీకు జన్మనిచ్చిన తల్లిదండ్రుల కీర్తి దశదిశలా వ్యాపించేలా చేయి. |
|
6 |
ధనవంతుడె కులవంతుడు ధనవంతుడె సుందరుండు ధనవంతుండే ఘనవంతుడు బలవంతుడు ధనవంతుడె ధీరుడనుచు దలతె ? కుమారా! |
భావం - ఈ లోకమునందు ధనవంతుడిని అన్ని మంచి లక్షణాలు కల ఉత్తముడుగా భావిస్తారు. సంపద కలవాడినిగా , గొప్ప కులంలో జన్మించినవాడినిగా అందగాణ్ణిగా బలవంతునిగా, ధైర్యశాలిగా భావిస్తారు. |
|
7 |
ఆచార్యున కెదిరింపకు బ్రోచిన దొర నింద సేయఁ బోకుము కార్యా లోచనము లొంటిఁ జేయకు మాచారము విడవఁ బోకుమయ్య కుమారా ! |
భావం- గురువు మాటకు ఎదురు చెప్పకు. చేరదీసిన వారిని నిందించకు. చేసే పనిపై ఎక్కువ ఆలోచింపకు. మంచి మార్గం వదలి పెట్టకు. |
|
8 |
వగవకు గడచిన దానికి పొగడకు దుర్మతుల నెపుడు; పొసగని పనికై యొగి దీనత నొందకుమీ తగ దైవగతిం బొసంగు ధరను కుమారా! |
భావం- జరిగిన దాని గురించి భాదపడకు, చెడ్డవారిని ఎలాంటి పరిస్థితులలో పొగడకు. సాధ్యం కాని పనులు వదిలిపెట్టు. దైవం ఎలా నడిపిస్తే అంతా అలాగే జరుగుతుంది. |
|
9 |
సిరి చేర్చు బంధువుల నా సిరియే శుభముల నొసంగు చెలువుల గూర్చున్ సిరియే గుణవంతుండని ధరలోఁ బొగడించునంచు దలపు కుమారా ! |
భావం- సంపద బంధువులను పెంచుతుంది. సంపద శుభాలను కలుగజేస్తుంది. సంపద వలన స్నేహితులు పెరుగుతారు. సంపద కలిగిన మానవుని గుణవంతునిగా కీర్తిస్తారు. |
|
10 |
పాపపు బని మది దలపకు చేపట్టిన వారి విడువ జేయకు కీడున్ లోపల తలపకు, క్రూరల ప్రాపును మరి నమ్మబోకు, రహిని కుమారా ! |
భావం- మనసులో ఎప్పుడూ చెడ్డ ఆలోచనలకు చోటివ్వవద్దు. కాపాడతానని మాట ఇస్తే ఆ మాట నిలబెట్టుకో దుర్మార్గుల ఆదరణను ఎప్పుడూ నమ్మవద్దు. |
|